زن از زبان سردبیر
(قسمت هشتم)
دکتر اسداله معظمیگودرزی
«به نقل از دایرۀالمعارف زن ایرانی»
زن در آئین زرتشتی. ویژگیها و رفتار درست زنِ آرمانی در متون دینی زرتشتی طرحی معین دارد که خطوط کلی آن را مآخذ غیردینی و قرائن نامکتوب نیز تأیید میکند. مطابق آن خطوط کلی ترسیم چهرة آرمانی زن زرتشتی با مشابه این تصویر در ادیان دیگر همانندی دارد. در این چارچوب زن به عنوان انسانی زاینده میتواند زنده بماند، آبستن شود، فرزند بزاید و بپروراند. در این رفتار زیستی زن مایة بقای اجتماع است.
کتاب دینْکَرد یا دینکَرت کتاب است به زبان پارسی میانه (پهلوی)، که آن را «دانشنامهٔ مَزْدَیَسْنی» یا «درسنامهٔ دین مزدایی (زرتشتی)» خواندهاند که در قرن سوم هجری به کتابت درآمده است، وحی زرتشتی و نخستین احکام اصیل وابسته به آن را تعبیر میکند و آنچه را خود مینویسد، «پرتوی از آن شعله» مینامد که مطالبی را به اختصار از آن پیرامون زن در گاهان بازخوانی میکنیم.
زن در سرودههای گاهانی. از دو دیدگاه مکمل، منظور است؛ یکی به عنوان گروندة زرتشتی و دیگر به عنوان یکی از دو جنس بشر. در دیدگاه اول وجدان زن مورد خطاب است و وی بهمثابه نیمی از گروندگان دین شناخته میشود. پیامبر او را فرا میخواند تا بیندیشد و خود، دینِ خویش را برگزیند. در دومین دیدگاه، این زن یکی از افراد گروه اجتماعی است و نقش خاص خود را باید در خاستگاه دختر و همسر و مادر در خانواده ایفا نماید. زن سهم طبیعی و زیستی زایمان و پرورش نوزاد را برعهده دارد که موجب دوام جامعه و بقای نسل و نوع بشر است. وجدان زن آزاد است که براساس رأی و خرد و شناخت خود، آنچه را بهتر میداند، اختیار کند، اما نفسِ زادن در جامعه و پرورش یافتن در آن و ضرورت زیستن با دیگران، او را مقید و محدود میکند که هنجارهای اجتماعی را بپذیرد و به آن گردن نهد.
به گزارش یسن ۴۶، بند ۱۰ از گاثاها، زن در روز گذر از چینود پل (= پل صراط) که جای گزینش است و در این آزمون بزرگ شرکت میکند تا تکتک راه خویش را برگزینند. با استناد به این کلام میتوان پذیرفت که هر بار در گاهان، آدمی به صورت عام مورد خطاب قرار میگیرد، باید زن و مرد، هر دو را منظور دانست. این دریافت از آنجا ارزش دارد که مقولة دستوری اسم در زبان اوستایی دارای جنس مذکر و مؤنث و خنثی است و اغلب واژه خودبهخود مفهوم جنسیت را القا میکند که در تفاسیر پهلوی و برگردان فارسی چنین نیست…
«ادامه دارد…»
Saturday, 7 September , 2024